Przewodnik po rękawicach

Według Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/425 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie środków ochrony indywidualnej dzielimy je na trzy kategorie:

  • Kategoria I – minimalne ryzyko – (norma EN420) rękawice chroniące przed ryzykiem niskiego stopnia – użytkowanie tej kategorii rękawic poprawia głównie komfort pracy, chroni przed powierzchownym uszkodzeniem naskórka, temperaturą nieprzekraczającą 50°C oraz przed środkami chemicznymi o delikatnym działaniu. Rękawic z tej kategorii nie zaleca się stosować w środowisku przemysłowym.
  • Kategoria II – średnie ryzyko – rękawice z tej kategorii zapewniają dobrą odporność mechaniczną na ścieranie, przedarcie, przecięcie, przekłucie, chroniące ręce przed czynnikami cieplnymi i zimnymi (do 100oC), rękawice antywibracyjne, powlekane, skórzane i wzmacniane skórą oraz ocieplane. Kategoria II wymaga oznakowania produktu piktogramem pokazującym jego funkcje ochronne oraz koniecznością certyfikacji.
  • Kategoria III – wysokie ryzyko – ochrona przed nieodwracalnymi szkodami i śmiertelnymi zagrożeniami, np. ze strony agresywnych chemikaliów, wysokich i niskich temperatur, promieniowania, w pracach przy wysokim napięciu. Rękawice kategorii III muszą posiadać certyfikat Jednostki Notyfikowanej.

Podział rękawic ochronnych ze względu na rodzaj zagrożenia:

  • rękawice chroniące przed zagrożeniami mechanicznymi
  • rękawice chroniące przed zagrożeniami chemicznymi i biologicznymi
  • rękawice chroniące przed niskimi i wysokimi temperaturami
  • rękawice elektroizolacyjne
  • rękawice antystatyczne
  • rękawice przeznaczone do stosowania w atmosferze zagrożonej wybuchem
  • rękawice antywibracyjne

OZNAKOWANIE RĘKAWIC

Rękawice chroniące przed zagrożeniami mechanicznymi

Norma EN 388 ma zastosowanie do wszelkiego typu rękawic ochronnych w zakresie zagrożeń fizycznych i mechanicznych poprzez ścieranie, przecięcie ostrym przedmiotem, przekłucie, rozdzieranie. Rękawice te należą do kategorii II ryzyka i zapewniają ochronę przed co najmniej jednym wymienionych zagrożeń, powinny być bezwzględnie stosowane w przypadku ryzyka uszkodzeń mechanicznych, których skutki są poważniejsze niż powierzchniowe.

Odporność na ścieranie (od 0 do 4) – ilość cykli niezbędnych do wykonania aż do przekłucia próbki produktu

Odporność na przecięcie (od 0 do 5) –  ilość cykli niezbędnych do przecięcia próbki przy stałej prędkości

Odporność na rozdarcie (od 0 do 4) – siła minimalna niezbędna do rozdarcia próbki

Odporność na przekłucie (od 0 do 4) – siła niezbędna do przebicia próbki za pomocą znormalizowanego ostrza

Rękawice chroniące przed zagrożeniami mechanicznymi są wykonywane najczęściej ze skór, tkanin, tkanin powlekanych tworzywem sztucznym lub kauczukiem. Należą do nich również rękawice bawełniane, poliestrowe, stylonowe, kevlarowe itp.  Rękawice o wysokim parametrze (od 3 do 5) odporności na przecięcie to rękawice antyprzecięciowe, przeznaczone do pracy z blachami, szkłem, papierem.

Rękawice chroniące przed przecięciem piłą łańcuchową

Rękawice przeznaczone do ochrony przed zagrożeniami występującymi w trakcie użytkowania ręcznych pilarek łańcuchowych. Rękawice takie są w przeważającej części wykonane z połączenia materiałów zawierających skóry, tkaniny oraz materiały powlekane. Głównym elementem konstrukcyjnym jest wkład stosowany w części grzbietowej pod materiałem zewnętrznym, zapewniający ochronę przed przecięciem. Wkład ten wykonywany jest z materiałów o wysokiej odporności na przecięcia. Ochrona następuje na kilka sposobów: łańcuch ślizga się po materiale nie dopuszczając do jego przecięcia,  włókna wciągane są w koło napędowe przez ogniwa tnące łańcucha i w ten sposób jego ruch jest blokowany, łańcuch jest hamowany na skutek absorbowania przez włókna energii ruchu obrotowego, co skutkuje zmniejszeniem jego prędkości.

 

Rękawice antyprzecięciowe

Norma EN 1082 dotyczy rękawic i ochrony ramion chroniących przed przecięciami i ukłuciami nożami ręcznymi. Część pierwsza normy opisuje rękawice wykonane z plecionki pierścieni metalowych, część druga – dotyczy rękawic wykonanych z innych materiałów. Norma definiuje sposób badania ochrony rękawic, jako zrzucanie metalowego ostrza o masie 1000g z wysokości 250mm. Rękawice z plecionki metalowej nakłada się na jedną rękę – która nie trzyma noża, ale wykonuje czynności pomocnicze, np. przytrzymywanie krojonego elementu. Stosowane są one głównie w przemyśle spożywczym – przy krojeniu mięsa, filetowaniu ryb (rękawice rzeźnickie, rękawice masarskie).

 

 

Rękawice chroniące przed zagrożeniami chemicznymi i mikroorganizmami

 

Norma EN 374 określa wymagania stawiane przed rękawicami chroniącymi przed zagrożeniami chemicznymi i mikroorganizmami. Wszystkie rękawice chroniące przed tego typu zagrożeniami zakwalifikowane są do kategorii III (wysokie ryzyko).  Muszą to być rękawice o dużej szczelności, pięciopalcowe, wykonane z kauczuków naturalnych lub syntetycznych, a także z tworzyw sztucznych (perbunan, neopren, viton, kauczuk butylowy, PVC, nitryl).

 

Parametry charakteryzujące odporność rękawic:

    • Przesiąkanie (penetracja): przenikanie makroskopowe substancji przez materiał rękawicy na skutek jej nieszczelności, np. pęknięcia.
    • Przenikanie (permeacja): zdolność przenikania cząsteczkowego chemikaliów przez materiał rękawicy, na poziomie molekularnym. Proces permeacji rozpoczyna się już przy pierwszym kontakcie z substancją chemiczną.

 

OGRANICZONA OCHRONA CHEMICZNA – są to tzw. rękawice szczelne, ale nie zapewniają czasów przebicia wymaganych do pełnej ochrony chemicznej. Mogą skutecznie chronić przed określoną substancją chemiczną, lecz wymaga to jednoznacznej deklaracji wydanej przez producenta.

 

 

 

PEŁNA OCHRONA CHEMICZNA – rękawice spełniają wymagania w zakresie penetracji oraz przy badaniu przenikania muszą wykazać czas przebicia minimum 30 minut z co najmniej 3 substancjami testowymi zdefiniowanymi przez normę.

 

 

 

Testowe substancje chemiczne:

  • A – metanol
  • B – aceton
  • C – acetonitryl
  • D – dwuchlorometan
  • E – dwusiarczek węgla
  • F – toluen
  • G – dwuetyloamina
  • H – tetrahydrofuran
  • I – octan etylu
  • J – n-Heptan
  • K – wodorotlenek sodowy 40%
  • L – kwas siarkowy 96%
  • M – kwas azotowy 65%
  • N – kwas octowy 99%
  • O – amoniak 25%
  • P – nadtlenek wodoru 30%
  • S – kwas fluorowodorowy 40%
  • T – formaldehyd 37%

W przypadku rękawic typu A i typu B wraz z piktogramem oznaczającym ochronę przed substancjami chemicznymi należy umieścić kod literowy. Rękawice typu C nie są oznaczane kodem literowym. Litery w kodzie odnoszą się do wykazu substancji chemicznych podanych powyżej. Minimalny czas przenikania dla rękawic typu C to 10 minut dla jednej substancji chemicznej, w przypadku rękawic typu B jest to 30 minut dla co najmniej 3 substancji chemicznych, a w przypadku typu A — 30 minut dla co najmniej 6 substancji chemicznych.

 

W przypadku rękawic zapewniających ochronę przed bakteriami i grzybami stosowany jest piktogram zagrożenia biologicznego. W tym celu testuje się odporność rękawic ochronnych pod kątem szczelności w sposób zgodny z normą EN 374-2: 2013.

Można również zadeklarować ochronę przed wirusami. Pod piktogramem zagrożenia biologicznego umieszczane jest wtedy oznaczenie VIRUS, a rękawice muszą zostać przetestowane w sposób zgodny z normą EN 374-2: 2013 pod kątem bakterii i grzybów oraz w sposób zgodny z normą ISO 16604: 2004 przy użyciu testu na przenikanie bakteriofagów.

 

Rękawice chroniące przed wysoką temperaturą

 

Rękawice zgodne z normą EN 407: 2007, która określa metody badań, wymagania ogólne, poziomy parametrów termicznych i sposoby oznakowania rękawic ochronnych, chroniących przed gorącem i/lub ogniem pod jedną lub kilkoma następującymi postaciami: ogień, ciepło kontaktowe, ciepło konwekcyjne, promieniowanie cieplne, drobne rozpryski roztopionego metalu lub duże rozpryski ciekłego metalu.

a ­ Zachowanie się podczas palenia (0-4). Czas, w którym materiał pozostaje zapalony i topi się nadal po usunięciu źródła ognia.

b ­ Odporność na ciepło kontaktowe (0-4). Rozumieć należy czas (w sekundach) do wystąpienia progu bólu przy określonej temperaturze kontaktu (100, 250, 350 i 500°C), gdzie przyrost temperatury nie może być większy niż 10°C w ciągu 15 sekund.

c ­ Odporność na ciepło konwekcyjne (0-4). Parametr informujący o czasie, w jakim rękawica ochronna opóźniać może przenikanie ciepła płomienia.

d ­ Odporność na ciepło promieniowania (0-4). Wskaźnik pokazujący czas niezbędny do uzyskania przez próbkę zadanej temperatury.

e ­ Odporność na drobne rozpryski stopionych metali (0-4). Parametr ten informuje o liczbie kropli płynnego metalu, które potrzebne są do zwiększenia temperatury wnętrza rękawicy ochronnej o 40°C.

f Odporność na duże ilości stopionego metalu (0-4). Wskaźnik pokazujący niezbędną ilość ciepła do spowodowania zniszczenia
materiału zastępującego skórę, umieszczonego bezpośrednio za próbką.

 

Rękawice ochronne dla spawaczy

EN12744 – (rękawice spawalnicze) norma określa wymagania i metody badań dla rękawic stosowanych przy spawaniu ręcznym metali, cięciu i technikach pokrewnych.

Rękawice chroniące przed niską temperaturą

 

Norma EN 511: 2009 określa wymagania i metody badania rękawic, które stanowią ochronę przed konwekcją i przewodzeniem zimna do -50 °C. Zimno związane może być zarówno z warunkami klimatycznymi, jak i działalnością zawodową. Testowane parametry:

 

    • odporność na zimno konwekcyjne (0-4) – odporność na straty ciepła na drodze konwekcji (izolacja termiczna rękawicy),
    • odporność na zimno kontaktowe (0-4) – odporność na straty ciepła podczas kontaktu z zimnym przedmiotem (odporność termiczna),
  • przenikalność wody (0 lub 1) – parametr określający, czy po 30 minutach kontaktu, następuje bądź nie, przenikanie wody.

Rękawice elektroizolacyjne

Norma EN-60903 określa wymagania, metody testowania oraz oznakowanie rękawic ochronnych przeciwko ryzyku porażenia prądem. Są to wyroby wykonane z materiału izolacyjnego przeznaczone do prac pod napięciem. Rękawice elektroizolacyjne przeznaczone są do ochrony rąk przed porażeniami prądem elektrycznym do 1kV. Jeśli mamy do czynienia z wyższym napięciem, możliwe jest ich stosowanie jedynie jako sprzęt pomocniczy. Wyroby z materiału izolacyjnego wykorzystywane do prac pod napięciem podzielono na 6 klas, które różnią się od siebie właściwościami elektrycznymi. Każdej z tych klas odpowiada konkretna wartość napięcia probierczego.

Klasa rękawic elektroizolacyjnych

Napięcie probiercze przemienne w [kV] Napięcie probiercze stałe wartość średnia w [kV]
00 2,5 4
0 5 10
1 10 20
2 20 30
3 30 40
4 40 60

 

Rękawice antyelektrostatyczne

 

Wymagania dotyczące tego typu rękawic określa norma EN 1149-5:2009. Rękawice ochronne do prac w środowisku zagrożonym wybuchem, rozpraszają ładunek elektrostatyczny i zapobiegają wyładowaniom zdolnym do zainicjowania zapłonu.

 

 

 

Rękawice ESD

 

Norma EN61340 określa wymagania, metody testowania, oznakowanie, dostarczenie informacji dla rękawic chroniących przyrządy elektroniczne przed elektrycznością statyczną. Dotyczy produkcji, przetwarzania, montażu, instalowania, pakowania, eksploatacji, wszelkich kontroli związanych z obsługą elektrycznych i elektronicznych elementów, zespołów i urządzeń, wrażliwych na wyładowania elektrostatyczne o napięciu progowym 100 V Modelu Ciała Człowieka lub większym.

 

 

Rękawice antywibracyjne

 

Produkty przeznaczone do pracy w miejscach, gdzie występują drgania oraz wstrząsy mechaniczne oddziałujące na organizm człowieka przez kończyny górne. Norma EN10819 określa wymagania, metody testowania, oznakowanie, dostarczenie informacji dla rękawic ochronnych przeciwko ryzyku, spowodowanym przez drgania występujące przy obsłudze maszyn i urządzeń jak młoty, ubijaki, prasy i inne. Norma definiuje metody pomiaru laboratoryjnego oraz sposób analizy danych i sporządzania protokołów badań współczynnika przenoszenia drgań dla rękawic w warunkach przenoszenia drgań z rękojeści testowej na dłoń w zakresie częstotliwości 31,5­250Hz.

 

Rękawice chroniące przed promieniowaniem jonizującym i skażeniem promieniotwórczym

Norma EN421 określa wymagania, metody testowania, oznakowanie, dostarczenie informacji dla rękawic chroniących przed promieniowaniem jonizującym i skażeniem radioaktywnym. Aby rękawica spełniała wymagania, musi być odporna na ciecze oraz przejść test na przenikanie określony przez normę EN 374.

 

 

 

Rękawice dopuszczone do kontaktu z żywnością


Dopuszczenie wyrobów do kontaktu z żywnością jest regulowane przez Rozporządzenie WE nr 1935/2004. Materiały i wyroby muszą być produkowane zgodnie z dobrą praktyką produkcyjną, tak żeby w normalnych warunkach użytkowania nie dochodziło do migracji ich składników do żywności w ilościach, które mogłyby stanowić zagrożenie dla zdrowia człowieka lub powodować niemożliwe do przyjęcia zmiany w składzie żywności.

Przewodnik po rękawicach